در این گزارش نقد مجموعه تلویزیونی «پایتخت» را مطالعه کنید.
"زندگی یک سفر است؛ سفری سخت".. این جمله پایه ی ساخت مجموعه پایتخت است. مجموعه ای که علاوه بر خنده دار بودن تلخی ملایمی نیز در خود دارد و علاوه بر این طنزی ست از نوع واقعی آن (که پرداختن به مشکلات است با شیرینی و خنده) همراه با چاشنی کمدی (از نوع لهجه بامزه گلستانی و مازندرانی و مکالمات بین افراد و حالت های صورتشان که البته محسن تنابنده، احمدمهران فر و علیرضا خمسه خود را استاد این کار نشان داده اند).
نقی معمولی (و چه جالب است این تاکید بر معمولی بودن این فرد) همراه با خانواده خود (زن و فرزندان و پدر پیر خود که دچار آلزایمر است) و پسرخاله اش؛ ارسطو (دقت کنید به فلسفه بافی های او که اغلب بامزه اند) راهی سفر می شوند. این سفر در سری اول برای مهاجرت از علی آباد به تهران و بازگشت دوباره به علی آباد و در سری دوم برای منتقل کردن گنبد و گلدسته یک مسجد از محل سکونتشان به قشم است. علت نامگذاری دوباره "پایتخت" اما بیشتر یادآوری خاطرات گذشته از سریال و در درجه دوم (و کم اهمیت تر) مسائلی ست که برای این افراد حین گذر از تهران و روزهای اقامت در آن اتفاق می افتد.
در سری اول نویسنده کوشیده بود به عوامل مزاحم برای یک زندگی راحت در تهران اشاره کند و البته مهمتر از این قضیه و زیر بنای کنار این موضوع دوستی ها و همراهی های خانوادگی و استحکام یک زوج در عین مشکلات به وجود آمده بود. در سری دوم اما با اینکه به مشکلات شهر نشینی نیز تا حد کمی اشاره می شود (نظیر مشکلات ارتباطی و کاری، مشلات اقتصادی، غربت، عدم اعتماد آدم ها به یکدیگر و مشکل تنها گذاشتن سالمندان در دوران پیری توسط فرزندان) اما چاشنی کمدی آن اضافه شده و موضوعی نظیر ازدواج نیز به مانند سری قبل با عدم امکان یافتن همسر (برای ارسطو) در عین تلاش برای این امر، همچنان یکی از داستان های جذاب فرعی است.
.jpg)
وجود گلدسته و گنبد در داستان نیز خود نماد معنویت همراه این گروه می شود و در مواردی مانند گریه کردن شیر (برادرِ شوهرخواهر نقی) با دیدن گلدسته ها و پس آوردن آنچه دزدیده است و یا ورود آن به سرای سالمندان نما پیدا می کند.
در جدی ترین قسمت های سریال، موضوع نامه های ارسالی به ریاست جمهوری و خودخواهی انسان ها پیش کشیده می شود و در انتها نیز با موضوع خانواده دوستی نقی و کشیده شدنش در گل و لای برای نجات پدر خاتمه می یابد. شاید این دو سه قسمت تلخ ترین قسمت های سریال بوده باشد.
نقی به مانند نام فامیلش (معمولی) نماد یک انسان معمولی اما خوب است، با ایرادات معمولی یک انسان، خودخواهی ها و لجبازی هایش.. در عین حال این انسان هیچگونه بدآموزی برای بیینده ندارد و اگردچار اشتباهی می شود یا خودخواهی می کند، نتیجه آن را هم به تندی می بیند.
از مهمترین مزایای سریال (همانگونه که گفتم) نداشتن بدآموزی است، حتی حرف ها و تکیه کلام های افراد هم هیچ بدآموزی ندارد (بر عکس اغلب سریال های به ظاهر طنز و یا شوخی های مبتذل فیلم اخیر کلاه قرمزی یا بسیاری از فیلم هایی که با پیش کشیدن توهین و تحقیر، مسائل زناشویی یا جنسی قصد خنداندن تماشاگر را دارند). چنین تکیه کلام هایی، با وجود بدآموز نبودن به ذهن بیینده هم نشسته است و هنوز در بین مردم بیان می شود. نگاهی به تکیه کلام های سریال این امر را به درستی نشان می دهد: آقااا، نگووو، الکی میگه، آخ آخ آخ، ناهار نخردم، زنشه؟، زشته، رو به رشدی؟، پایه یک دارم، به هیچ وجه من الوجوه، بی تربیت و ...
شاخصه اصلی و دلنشین سریال از گنجاندن شیرینی در دل تلخی میاید و به نظرم رمز ماندگاری این کار در همین است؛ آنجا که پس از زیر آب رفتن و خراب شدن ماشین و در حال بکسل شدن ترانه می خوانند و دست می زنند یا ماجرای گیرافتادنشان در رستوران پلمب شده که با برنده شدنشان در مسابقه تلویزیونی تمام می شود. سریال در عین حال نمایش یک اتحاد خانوادگی و احترام به والدین نیز هست. نقی، با اینکه با همسرش بحث هم می کند اما هرگز به قهر کشیده نمی شود و با اینکه در راه نگهداری پدر دچار مشقات زیادی می شود اما همواره در فکر اوست و به او رسیدگی می کند.
فیلمبرداری سریال اغلب به صورت سر دستی انجام گرفته و حتی در زیر آب نیز دوربین حضور دارد تا حس همراهی با شخصیت های داستان بیش از پیش به شما القا شود. موسیقی سریال تلفیقی از موسیقی محلی پایتخت 1 است که قسمت هایی از موسیقی و ترانه های بندری به آن اضافه شده است و همچنان یکی از بهترین موسیقی های ساخته شده برای سریال های ایرانی ست؛ ایرانی خالص و البته هماهنگ با متن سریال در موسیقی متن.
"پایتخت" ثابت می کند که بدون لوده بازی بیهوده همراه با مسخره کردن (امثال بازی علی صادقی) نیز می تواند خنداند و در عین خنداندن می تواند آموزه های خوب را منتقل کرد.
از دید من، "پایتخت" برترین تجربه سریال سازی تمام دوران ها در ایران است.
بازیگران اصلی این مجموعه محسن تنابنده، ریما رامین‌فر، علیرضا خمسه، احمد مهرانفر، مهران احمدی، هومن حاجی عبدالهی و نسرین نصرتی هستند.
سریال « پایتخت۲» هر شب ساعت ۲۱ پخش می‌شود و بازپخش آن نیز رأس ساعت‌های ۵ و ۱۳ روی آنتن آی‌فیلم می‌رود.
بیشتر بخوانید:
همکاری معمولی‌ها و ارسطو با نیروی انتظامی
دستگیری باباپنجعلی توسط نیروی انتظامی
دانلود و تماشای سریال «پایتخت۱»
منتقد:پریسا جهانلو
